ارزیابی عملکرد کارکنان، فرآیندی است که به منظور جمعآوری اطلاعات ضروری در مورد نیروهای شاغل در سازمان انجام میگیرد. در واقع، با در نظر گرفتن شاخصهای ارزیابی عملکرد کارکنان، هر مدیر میتواند اقدامات لازم برای بهبود عملکرد فردی کارکنان را انجام دهد. اگر به دنبال پیدا کردن بهترین روش ارزیابی عملکرد کارکنان خود هستید، باید از افراد متخصص و کاربلد در این حوزه کمک بگیرید. آکادمی مدیران ۵ ستاره در این زمینه با ارائه دورههای آموزشی تخصصی و مشاورههای حرفهای، به شما کمک میکند.
ارزیابی عملکرد کارکنان چیست؟
همه ما میدانیم که مهمترین سرمایه هر کسب و کار در مجموعههای بزرگ و کوچک، نیروهای انسانی فعال در این مراکز است. بنابراین، باید از نیروهای انسانی هم مانند هر سرمایه دیگری مراقبت کرد تا بهترین عملکرد را داشته باشند. این کار با ارزیابی عملکرد کارکنان در طی دورههای مشخص انجام میشود. اگر برای شما هم سوال است که ارزیابی عملکرد کارکنان چیست، باید بگوییم ارزیابی عملکرد کارکنان یک فرآیندی است که در آن عملکرد کلیه یک کارمند در یک دوره زمانی مشخص، معمولاً یک سال، ارزیابی میشود. این ارزیابی توسط مدیر مستقیم کارمند انجام میشود، اما ممکن است سایر اعضای تیم یا حتی خود کارمند نیز در آن مشارکت داشته باشند. در واقع، میتوان گفت هدف اصلی از اجرای سیستم ارزیابی عملکرد کارکنان در هر سازمان، رسیدن به نتایج کیفی بالاتر است. زیرا با ارزیابی نتایج، مدیر میتواند آنالیز دقیقی از عملکرد نیروهای انسانی در بخشهای مختلف داشته باشد. اگر در هر بخش از مرحله ارزیابی کارکنان خود نیاز به آموزش یا مشاوره دارید، آکادمی مدیران ۵ ستاره آماده کمک به شما است.
شاخصهای ارزیابی عملکرد کارکنان
درست است که ارزشیابی کارکنان، یکی از موثرترین ابزارهای ارتقاء کارآمدی و توانمندی نیروهای انسانی است. اما برای اینکه اطلاعات به دست آمده قابل استفاده باشد، باید برخی از شاخصها را در حین ارزیابی مد نظر قرار داد.
پس اولین گام، تدوین شاخصهای ارزیابی عملکرد کارکنان در فرم ارزیابی است که برای سنجش باید مد نظر قرار بگیرند. بهتر است هر مجموعه، پیش از انجام هر ارزیابی، شاخصهای مد نظر برای سازمان و هر بخش شغلی را مشخص کند. در هنگام تعیین شاخصها باید توجه داشته باشید که شاخصهای قابل ارزیابی را تعیین کنید. به عنوان مثال، استعداد یا ویژگیهای ذاتی اشخاص قابل اندازهگیری نیست و نباید در فرم ارزیابی عملکرد کارکنان جایگاهی برای آنها در نظر بگیرید.
با در نظر گرفتن این جمله معروف که «چیزی را که نتوانید اندازه بگیرید، نمیتوانید مدیریت کنید»، برای اینکه به بهترین شکل این مرحله از کسب و کار خود را طی کنید، بهتر است از افراد متخصص مانند کارشناسان آکادمی مدیران ۵ ستاره کمک بگیرید. به طور کلی، شاخصهای ارزیابی عملکرد کارکنان را به دو دستهبندی «شاخصهای کمی» و «شاخصهای کیفی» تقسیم میشود که در ادامه به هر کدام میپردازیم:
ثبت نام کن تا تغیر بدی! دوره مدیران 5 ستاره طلایی
شاخصهای کمی ارزیابی عملکرد کارکنان
- میزان محصولات تولید شده توسط یک کارمند یا تیم
- میزان فروش ایجاد شده توسط کارمندان یا تیم
- رضایت مشتری از محصولات و خدمات ارائه شده توسط تیم و کارمندان
- کیفیت کار انجام شده توسط کارمند یا تیم
- مهارتها و دانش کارمندان و تیم
شاخصهای کیفی ارزیابی عملکرد کارکنان
- توان اجرایی کارمند یا تیم در انجام وظایف و مسئولیتها
- میزان خلاقیت در حل چالشها با ارائه راه حلهای مناسب
- مدیریت زمان و نظم و انجام وظایف در زمان تعیین شده
- محدودیتها و چالشهای پیش روی کارمندان برای جلوگیری از انجام کارها
بهترین روش ارزیابی عملکرد کارکنان
افزایش رضایت مشتریان است. به همین سبب اغلب افراد به دنبال بهترین روش ارزیابی عملکرد کارکنان هستند. اگر در سمت مدیریت سازمان، کارگاه، کارخانه یا هر مجموعهای هستید، بهتر است از افراد متخصص و کاربلد مانند کارشناسان آکادمی ۵ ستاره برای آموزش یا مشاوره کمک بگیرید تا بهترین سیستمهای ارزشیابی را در نظر بگیرید.
مسئله مهم این است که ارائه یک روش ارزیابی عملکرد نمیتواند ۱۰۰ پاسخ مناسبی به کسبوکارها بدهد. به همین جهت، روانشناسان فعال در حوزه کسبوکار و بهخصوص حوزه منابع انسانی سعی میکنند تکنیکهای مختلفی را برای اندازهگیری و تست عملکرد کارکنان طراحی کنند. در ادامه به چند روش ارزیابی عملکرد کارکنان که میتوانند جز بهترینها باشند اشاره میکنیم:
بیشتر بدانید: چهار سبک مدیریت را بیشتر بشناسید!
ارزیابی استاندارد؛ روشی ساده و موثر
تمام کارشناسان روانشناسی مدیریت اعتقاد دارند که ارزیابی استاندارد یکی از سادهترین و در عین حال موثرترین روشهای ارزیابی عملکرد کارکنان است. در این روش، عملکرد کارکنان با مجموعهای از استانداردها سنجیده شده و بر اساس عملکرد رتبهبندی میشوند. این مدل ارزیابی معمولاً با برگزاری مصاحبه یا مشاهده مستقیم کارکنان در حین انجام وظایفشان انجام میشود.
خودارزیابی؛ روشی ارزشمند برای ارزیابی عملکرد کارکنان
خودارزیابی یک روش ارزشمند برای ارزیابی عملکرد کارکنان است زیرا حس مسئولیتپذیری در کارکنان را افزایش داده و به دلیل ایجاد حس مشارکت و حس اعتماد، کارمندان صادقانهتر کار میکنند. معمولاً کارکنان در هنگام خودارزیابی به تواناییهای خود آگاهی بیشتری دارند و به هیچ عنوان فرمها را متکبرانه یا غیرمنطقی پر نمیکنند. این طرح به مدیران بینش بهتری در مورد نحوه درک کارمندان از کار و وظایف روزانه خود میدهد.
ارزیابی ۳۶۰ درجه؛ روشی جامع و چندوجهی
ارزیابی ۳۶۰ درجه یکی از روشهای ارزیابی عملکرد کارکنان است که در آن کارکنان از دیدگاههای مختلف ارزیابی میشوند. این دیدگاهها میتواند شامل دیدگاه خود کارکنان، مدیران، همکاران، مشتریان و سایر افراد مرتبط با سازمان باشد. اغلب مدیران نتایج به دست آمده از ارزیابی ۳۶۰ درجه را قبول دارند زیرا جامعیت آماری بیشتری داشته و دقت و سازگاری آن موجب میشود تا یکی از قابلاعتمادترین معیارهای سنجش عملکرد کارکنان باشد. همچنین این روش با انواع مشاغل و سازمانها سازگار است.
ارزیابی کانونی؛ روشی جامع و چندوجهی
ارزیابی کانونی یک روش جامع و چندوجهی است که در آن کارکنان در یک مجموعه از تمرینات شبیهسازی شده شرکت میکنند. این تمرینات به ارزیابان کمک میکند تا عملکرد کارکنان را از دیدگاههای مختلف ارزیابی کنند. این روش برای اولین بار در ارتش آلمان مورد استفاده قرار گرفت، اما رفتهرفته در مشاغل مختلف هم مورد استفاده قرار گرفت. جامعیتهای این روش، جامعیت، اعتبار و قابلیت انعطافپذیری آن است. بهتر است از این روش در هنگام انتخاب و ارتقاء کارکنان، توسعه کارکنان و تصمیمگیری در مورد پاداش استفاده شود.
ارزیابی روانشناختی؛ روشی برای تواناییهای پنهان
روش ارزیابی روانشناختی برخلاف روشهای سنتی که بر گذشته کارمندان تمرکز دارد، این روش بر عملکرد آینده کارمندان تمرکز میکند. از این روش برای بررسی هفت جزء مهم کارمندان مانند مهارتهای درونفردی، تواناییهای شناختی، ویژگیهای عقلانی، مهارتهای رهبری، ویژگیهای شخصیتی، هوش عاطفی استفاده میشود. از مهمترین مزیتهای این روش، استخراج اطلاعات قابل سنجش و قابلیت اجرای آسان نسبت به سایر روشهای دیگر است.
روش حسابداری منابع انسانی
روش حسابداری منابع انسانی یک روش برای ارزیابی عملکرد بر اساس مزایای مالی کارمندان است. این روش با مقایسه هزینههای حفظ یک کارمند در شرکت و مزایای مالی که سازمان از آن کارمند دریافت میکند به دست میآید. این روش عوامل مختلفی مانند کیفیت کار، ارزش خدمات کارمند، روابط درونفردی را مورد بررسی قرار میگیرد. از مهمترین مزیتهای آن، قابلیت اندازهگیری دقیق عملکرد کارمندان و شناسایی پیامدهای مالی عملکردهای کارمندان است.
مزیتهای ارزیابی عملکرد در کارکنان
بهطور کلی، ارزیابی عملکرد کارکنان به تشخیص نقاط قوت و ضعف آنها و ارتقا و بهبود عملکرد سازمان منجر میشود. به همین سبب، سازمانها برای تصمیمگیریهای بهتر در آینده باید از یک سیستم ارزیابی عملکرد مناسب استفاده کنند تا از تمام مزیتهای آن بهرهمند شوند.
البته بهتر است بدانید که مزیتهای ارزیابی عملکرد در کارکنان هم برای سازمان و هم برای کارکنان وجود دارد که در ادامه به هر کدام بهصورت مجزا میپردازیم:
مزایا ارزیابی عملکرد برای کارکنان:
توسعه شخصی و شغلی
ارزیابی عملکرد به کارکنان کمک میکند تا نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کنند. این امر به رشد شخصی کارکنان میشود زیرا آنها سعی میکنند بر نقاط ضعف خود غلبه کرده و نقاط قوت را افزایش دهند. نتیجه آن کسب مهارتها و تجربههای جدید است.
افزایش انگیزه کارکنان
ارزیابی عملکرد با شناسایی کارکنان سختکوش و پاداش به تلاشهای آنها، تأثیر مثبتی بر انگیزه این افراد میگذارد. این شناخت شغلی حس قدردانی و اهمیت را به کارکنان میدهد.
بازخورد و ارتباطات بهتر
ارزیابی عملکرد یک ابزار کلیدی بازخورد و ارتباطات به شمار میرود. با جمعآوری نتایج عملکرد، شرکتها میتوانند جهتدهی بهتری را برای کسانی که به راهنمایی نیاز دارند ارائه دهند. همچنین به کارکنان این امکان را میدهند که مسائل و مشکلات خود را با مدیران در میان بگذارند.
مزایا ارزیابی عملکرد برای سازمانها:
بهبود عملکرد
ارزیابی عملکرد به مدیران کمک میکند تا نقاط قوت و ضعف کارکنان را شناسایی کرده و برای بهبود عملکرد آنها برنامهریزیهای اصولی داشته باشند.
برنامهریزی سازمانی
ارزیابی عملکرد به مدیران کمک میکند تا اهداف و ارزشهای سازمان در آینده را تعیین کنند. همچنین میتوانند با تخصیص مجدد کارکنان در مناسبتها و موقعیتها بر اساس تواناییها و مهارتهای آنها به کل سازمان کمک کنند.
اتخاذ تصمیمات مهم
با بررسی نتایج ارزیابی عملکرد کارکنان، مدیران میتوانند تصمیمات بهتری در مورد کارکنان، ارتقاء آنها، پاداش و حتی اخراج اتخاذ کنند.
نحوه استفاده از دادههای بهدستآمده از ارزیابی عملکرد کارکنان
ارزیابی عملکرد کارکنان یک فرایند مهم و ارزشمند است که میتواند مزایای زیادی برای سازمانها و کارکنان به همراه داشته باشد. اما مسئله مهم این است که نحوه استفاده از دادههای بهدستآمده از ارزیابی عملکرد کارکنان چگونه است. زیرا نتایج این ارزیابیها زمانی خوب است که بهدرستی استفاده شود.
در این بخش به برخی از روشهای استفاده از دادههای ارزیابی عملکرد کارکنان میپردازیم:
بازخورد به کارکنان
مهمترین کاربرد این دادهها، بازخورد به کارکنان است تا نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کرده و برای بهبود عملکرد خود تلاش کنند.
برنامهریزی توسعه کارکنان
این دادهها به سازمانها کمک میکند تا برنامههای توسعه کارکنان بهشکل اثربخشتری طراحی شوند. این برنامهها میتواند به کارکنان این فرصت را بدهد تا مهارتها و دانش خود را بهبود داده و به اهداف شغلی مد نظر خود برسند.
تصمیمگیری در مورد کارکنان
دادههای ارزیابی عملکرد به سازمانها کمک میکند تا تصمیمات درستی در مورد کارکنان خود بگیرند. این تصمیمات میتواند شامل ارتقا، پاداش، آموزش و یا اخراج باشد.
اگر این دادهها دقیق و قابلاعتماد باشند و بهشکل شفاف و روشن با کارکنان در میان گذاشته شوند، قطعاً هم برای کارکنان و هم برای سازمانها نتایج بهتری را به دنبال خواهد داشت. برای تحلیل این دادهها یا نحوه اندازهگیری آنها از کارشناسان آکادمی مدیران ۵ ستاره مشاوره بگیرید.
نتیجهگیری
ارزیابی عملکرد کارکنان در سالهای اخیر بهشدت افزایش پیدا کرده است. چرا که قدرت فناوریهای ارزیابی هم بیشتر شده و شرکتها میتوانند مناسب با موقعیت کارمندان خود و اهداف ارزیابی از بهترین روش ارزیابی عملکرد کارکنان را انتخاب کنند.
یک مدیر موفق با در نظر گرفتن شاخصهای ارزیابی عملکرد کارکنان سعی میکند تا نتایج را مورد بررسی قرار دهد. برای اینکه بتوانید سازمان خود را به بهترین شکل مدیریت کنید، بهتر است در دورههای آموزشی آکادمی مدیران ۵ ستاره شرکت کنید و از مشاورههای تخصصی کارشناسان این مجموعه بهره ببرید.